Toplumumuzda sıkça duyduğumuz “Dede erik çalmış, torununun dişi kamaşmış” sözü aslında çok derin anlamlar taşır. Bu söz, aile içinde yenmiş yetim malı, hak yenmiş kişiler olduğunu ima eder. Yani geçmişte yapılan yanlışlar, bugün torunlara bile yansıyabilir. Bu sadece bir atasözü değil, sosyal ve ruhsal hayatımızı etkileyen bir gerçekliktir.   Bir başka örnekle açıklamak gerekirse; bir hayvana taş atmak, ona eziyet etmek ya da daha ağır suçlar işlemek sadece vicdani bir sorumluluk değildir, aynı zamanda ruhsal ve fiziksel hastalıklara kapı aralayabilir. Çünkü hak yenildiğinde, bu hakkın bedelini ödemek gerekmezse, o zarar kişide ve soyunda farklı şekillerde kendini gösterebilir. Baş ağrılarından kalp krizlerine, damar hastalıklarından tansiyon ve kolesterole kadar pek çok sağlık sorunu, kul hakkının getirdiği manevi yükün fiziksel yansımalarıdır.   Maalesef günümüzde kul hakkına dikkat eden çok az kişi var. “Allah razı olsun, hakkını helal et” demekle işler bitmiyor. Kendimizi %100 haklı görmek ya da başkalarını %100 haksız saymak da doğru değil. Haklı-haksız dengesi sadece Allah’ın bileceği bir meseledir. Biz adil olmak istiyorsak, önce kendimizde ve ailemizde adaleti sağlamalıyız. Kendi sülalemizdeki hatalara göz atmadan başkalarını kınamak büyük bir yanılgıdır.   Hz. Mevlana’nın dediği gibi, “Sütten çıkan ak kaşık mısın?” diyenlere, “Senin çıktığın süt at mıdır?” diye sormak gerekir. Çünkü evet, eğer evde ödenmemiş borçlar, haklar bırakıldıysa, bu borçlar kişinin ardından bile devam eder. Borcu ödemeden vefat edenlerin mirasçılarının borçlarını ödememesi, o kişinin kabirde huzur bulmasını engeller. Bu durumu görmezden gelmek, kendini kandırmaktan başka bir şey değildir.   Genetik hastalıklar denildiğinde çoğu zaman soyumuzdan gelen kalıtsal etmenlere bakarız. Ancak manevi ve ruhsal kalıtım, yani “süpürütüel miras” dediğimiz, aile bağlarının kopukluğu, akraba ilişkilerindeki düşmanlıklar, ziyaretlerin, muhabbetin azlığı, çoğu zaman gözden kaçırılır. Bu manevi kopukluklar, yalanlar, gizlenen sırlar, migren, baş ağrısı, yürüme bozuklukları ve hatta konuşma güçlükleri gibi fiziksel sorunlara yol açabilir.   Bu yüzden, sadece kendi için değil, soyun için, çevren için, hatta tüm insanlık için tövbe etmek, bol bol sadaka vermek gerekir. Bu tövbe ve ibadetler sadece bir kez yapılmaz.    Ayrıca, soyundan gelen bireylerin cinlere ya da hayvanlara zarar vermesi bile kul hakkı kapsamındadır. Böyle durumlarda o ailenin fertleri, bu manevi zararların etkisiyle cinler veya ifritler tarafından sürekli musallat edilebilir. Kişi neden hasta ya da huzursuz diye düşündüğünde, bazen kendi geçmişi kadar soyunun da manevi durumunu göz önüne almak gerekir.   Bu yazdıklarım tamamen kişisel tecrübelerim, spiritüel araştırmalarım ve tasavvufi bilgiler ışığında oluşmuştur. Elbette herkesin inancı, yorumu farklı olabilir. Bazıları bu görüşlere itiraz edebilir, mesela “Fatır Suresi 35/18’de ‘Hiçbir günahkar başkasının günahını çekmez’” deniyor diye. Ancak o ayetin mahşer sonrası için geçerli olduğunu, bu dünyada ise manevi ve enerjik etkilerin devam ettiğini belirtmek isterim.   Unutmayalım ki, yaşadığımız dünya ancak iyi insanların niyetiyle ve iyilikle huzur bulabilir. Kul hakkına riayet eden, adil ve iyi insan olmak için çabalamalı, kendimizi ve çevremizi sorgulamalıyız. Allah hepimizin yardımcısı olsun.